Sau sinh, cơ thể người phụ nữ trải qua hàng loạt thay đổi lớn về thể chất lẫn tinh thần. Do đó, việc kiêng cữ trong giai đoạn này từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa chăm sóc mẹ bầu ở nhiều quốc gia, đặc biệt là Việt Nam. Tuy nhiên, giữa hàng loạt lời truyền miệng và mẹo dân gian, không ít người đặt ra câu hỏi: “Kiêng cữ sau sinh theo dân gian là mẹo hay hay hại?”. Cùng chuyên mục sức khỏe tìm hiểuđể có lựa chọn phù hợp nhất cho mẹ và bé.
Kiêng cữ sau sinh theo dân gian là gì?
Theo quan niệm dân gian, phụ nữ sau sinh rất “yếu” và dễ bị ảnh hưởng bởi gió, nước lạnh, thức ăn “hàn tính”,… Những ảnh hưởng này được cho là có thể dẫn đến các bệnh hậu sản như đau đầu, đau xương khớp, rụng tóc, răng yếu, thậm chí ảnh hưởng đến tinh thần. Vì vậy, nhiều gia đình truyền nhau những quy tắc kiêng cữ nghiêm ngặt như:
- Không được tắm gội trong 1 tháng.
- Không ra gió, không mở quạt, không dùng điều hòa.
- Ăn uống kiêng khem tuyệt đối: không rau xanh, không trái cây, chỉ ăn thịt kho mặn.
- Không ra ngoài, không tiếp xúc người lạ.
- Không làm việc nhà, không dùng điện thoại, máy tính.
Những kiêng cữ này thường kéo dài 1 tháng, thậm chí đến 3 tháng 10 ngày, gọi là “ở cữ” – giai đoạn mẹ cần nghỉ ngơi nhiều chính là thời kỳ mang bầu đặc biệt nếu bầu ho nhiều hoặc sức khỏe chưa ổn định.
Góc nhìn khoa học khi kiêng cữ sau sinh theo dân gian có cần thiết
Dưới góc nhìn y học hiện đại, một số nguyên tắc kiêng cữ sau sinh dân gian là có cơ sở, nhưng một số khác lại thiếu căn cứ khoa học, thậm chí gây hại đến sức khỏe của mẹ.
Những kiêng cữ hợp lý
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Sau sinh, mẹ cần được nghỉ ngơi để phục hồi thể lực, đặc biệt là những mẹ sinh mổ hoặc mất nhiều máu.
- Hạn chế vận động mạnh: Trong 2-4 tuần đầu, nên tránh việc nặng, leo cầu thang nhiều để bảo vệ vùng bụng và tầng sinh môn.
- Ăn uống đủ chất: Các món hầm, cháo, thịt kho có thể giúp mẹ dễ tiêu hóa. Tuy nhiên, nên kết hợp đa dạng các nhóm thực phẩm.
- Vệ sinh thân thể nhẹ nhàng: Việc vệ sinh sạch sẽ cơ thể, đặc biệt là vùng kín giúp tránh nhiễm trùng hậu sản.
Những kiêng cữ phản khoa học
- Không tắm gội suốt tháng: Việc không tắm gội gây mồ hôi, vi khuẩn tích tụ, tăng nguy cơ viêm nhiễm, mẩn ngứa, ảnh hưởng tâm lý. Mẹ nên tắm bằng nước ấm, trong phòng kín gió.
- Kiêng rau xanh và trái cây: Đây là nguồn cung cấp vitamin, chất xơ cần thiết cho tiêu hóa và phục hồi. Việc loại bỏ hoàn toàn là phản khoa học.
- Không mở quạt, điều hòa: Trong điều kiện thời tiết nóng ẩm như Việt Nam, không khí bí bách dễ gây mệt mỏi, đổ mồ hôi nhiều. Mẹ nên sử dụng quạt, điều hòa ở chế độ nhẹ, không để thổi trực tiếp vào người.
- Cấm đoán giao tiếp, công nghệ: Việc cắt đứt hoàn toàn với thế giới bên ngoài có thể khiến mẹ cảm thấy cô đơn, dễ rơi vào trầm cảm sau sinh.
Bên cạnh việc tìm hiểu kiêng cữ sau sinh theo dân gian bạn đọc cũng quan tâm đến quá trình mang thai bao lâu thì buồn nôn?
Tác động tâm lý từ kiêng cữ
Không ít mẹ bầu sau sinh chia sẻ rằng họ cảm thấy ngột ngạt, mất tự do, thậm chí căng thẳng và mệt mỏi khi phải thực hiện nghiêm ngặt các kiêng cữ truyền thống. Những áp lực từ gia đình, đặc biệt là từ bà, mẹ chồng hoặc người lớn tuổi, có thể khiến mẹ không dám phản bác, dù biết rằng mình đang cảm thấy không ổn.
Đặc biệt, trong thời kỳ hiện đại, việc tiếp cận thông tin dễ dàng giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn về các nguy cơ hậu sản. Tuy nhiên, nếu không được người thân lắng nghe và tôn trọng, mẹ dễ rơi vào cảm giác bất lực, tự ti, thậm chí trầm cảm sau sinh – một tình trạng không thể coi thường.
Kiêng cữ sau sinh theo dân gian là một nét văn hóa truyền thống mang đậm giá trị chăm sóc và bảo vệ sức khỏe mẹ sau sinh. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, không phải nguyên tắc nào cũng còn phù hợp. Việc mẹ biết chọn lọc những điều có cơ sở khoa học, kết hợp linh hoạt giữa kinh nghiệm dân gian và y học hiện đại sẽ giúp quá trình phục hồi sau sinh diễn ra nhanh chóng, tinh thần thoải mái hơn. Cũng giống như khi tìm hiểu “bầu 32 tuần em bé nặng bao nhiêu” để theo dõi sự phát triển thai nhi, mẹ cũng cần trang bị kiến thức đúng để chăm sóc bản thân hiệu quả sau sinh.